Just write

Wednesday, November 27, 2019

मार्गशीर्ष महिना व त्यातील महालक्ष्मी व्रत

मार्गशीर्ष महीना व त्यातील लक्ष्मी व्रत

मराठी महीन्यातील नऊ नंबर येणारा महीना मार्गशीर्ष . हा महीना भगवान विष्णु लक्ष्मी समर्पित आहे.
ह्या महीन्यात तसेतर विशेष सन नाहीत, पण उत्पन्ना एकादशी, मार्गशीर्ष अमावस्या, विवाह पंचमी, मोक्षदा एकादशी, गीता जयंती, दत्त जंयती अशा प्रमुख तिथि येतात.
त्यातच मार्गशीर्ष महीन्यात येणारे सर्व गुरूवार महालक्ष्मीचे व्रत महाराष्ट्रात मोठ्या उत्साहाने व भक्तिभावाने घरातील मुली व सुहासनी करतात.

हे व्रत का करतात -------

श्री महालक्ष्मीची कृपा आपल्याला सदैव लाभावी. आपला संसार सुखसमाधाने चालावा. सुख , शांति , ऐश्वर्य मिळविण्यासाठी हे व्रत करतात.
हे व्रत करण्याची विधी ----
व्रताची सुरूवात मार्गशीर्ष माहीन्यातील पहिल्या गुरूवार सुरू क रावी. व शेवटच्या गुरूवारी उद्यापन करावे असे सांगितले आहे. जर मार्गशीर्ष महीन्यातील शेवटच्या गुरूवार नाही जमले, तर कोणत्याही महिन्यातील पहिल्या गुरूवारपासून व्रत सुरू करावे.

पुजेची मांडणी--------

घरातील पुजेची जागा स्वच्छ करून तिथे पाट किंवा चौरंग ठेवावा. त्यावर कोरे पिवळ्या रंगाचे कापड टाकावे. पाटावर किंवा चौरंगावर श्री लक्ष्मीचा फोटो जो आपल्या घरीतील रोज च्या पुजेचा तो मांडावा. फोटोसमोर गव्हाची किंवा तांदळाची रास घालावी. त्यावर तांब्याचा कलश ठेवावा. कलशावर कुंकवाच्या गंधाने स्वास्तीक काढावे, पाच कुंकवाचे व चार हळदीचे बोट उमठावे. कलशात दुर्वा, पैसा, सुपारी घालावी. कलशावर विड्याची पाच पाने ठेवुन नारळ ठेवावे.घटाच्या उजव्या बाजुला दोन विड्याची पाने एकावर ठेवुन त्यावर एक सुपारी गणपतिचे प्रतीक म्हनुन मांडावे , समोर पीड़ा, खारीक, खोबर, बदाम, गुळ , लंवग, हिरवी विलायची, ठेवावी नैवद्याला पिवळ्या रंगाची फळे ठेवावी. पुजा मांडुन झाल्यावर पिवळ्या रंगाची फुले वाहावीत.आरती करावी, सर्वाना प्रसाद द्यावा. सायंकाळी कथा वाचावी. रात्रि श्री लक्ष्मीला मिष्टान्नाचा नैवद्य दाखवावा. दिवसभर धरलेला उपवास रात्रि सोडावा.शुक्रवारी सकाळी लवकर उठून पूजा विसर्जन करावी. कलशातील पाणी तुळशीत ओतावे. तुळशीला हळदी-कुंक वाहुन नमस्कार करावा

उद्यापनाच्या दिवशी नेहमीप्रमाणे पुजा, आरती कहाणी- वाचन झाल्यानंतर सात सुवासिनींना अथवा सात कुमारिकांना हळदी-कुंकू देऊन एकेक फळ आणि या व्रतकथेची एकेक प्रत द्यावी. शक्य असल्यास एक सुवासिनीला जेवु घालावे.

व्रतकथेची पुस्तिका

ह्या व्रताच्या कथेत लक्ष्मी मातेचा हा संदेश दिला गेला आहे की,

उतु नाही, मातु नाही , दिला शब्द तोडु नाही

श्रीमतीवर गर्व करु नये, दैवी कृपा कशी फिरेन सांगता येत नाही, नेहमी आपल्यात नम्रता , बोलण्यात प्रेमळपणा राहु देवा.

Thursday, November 14, 2019

नवरात्रि/घटस्थापना

नवरात्रि/ घटस्थापना

अश्विनी महीन्या सुरु होणा-या या नवरात्रिला शारदीय नवरात्रिही म्हणतात.

नवरात्रित विशेष करून देवीची उपासना केली जाते

.अश्विनी शुध्द प्रतिपदा ते नवमी, असा हा नऊ दिवसाच्या कालावधीत घरोघरी घट स्थापना केली जाते.

घटामध्ये देवीची स्थापना करुन, नंदादीप प्रज्वलित करुन अदिमायेची नऊ दिवस मनोभावे पुजा करणे, म्हणजेच घटस्थापना किंवा नवरात्रोत्सव होय.

या दिवशी देवघरातील सर्व देव मूर्ति व टाक हे साबण लिंबु लावुन स्वच्छ करतात . देवघर स्वच्छ धुवून काढतात. काही ठिकाणी देवघराला गेरू व चुऩ्याने रंगवतात

त्यानंतर देवीचा टाक सोडुन सर्व देव देवघरात नेहमी प्रमाणे ठेवतात.

एका स्वतंत्र पाट किंवा चौरंगावर देवीचा फोटो मांडतात. देवी टाक विड्याच्या पानावर ठेवुन फोटो समोर किंवा थोड एका बाजु मांडवा.

आत घटाची तयारी करावी . परंपरेनुसार देवाच ताट, पत्रवाळी , मातीच भांड, किंवा काड्याची टोपली जात घट बसवितात ते भांड देवीच्या टाका समोर ठेवावे.

त्यात सुकलेली काळी माती/ शेतातील माती भरावी.

त्यात सप्तधान्याच्या बिया, म्हणजे गहु, तिळ जवस, करडई, हरभरा,धने,साळ उगविण्यासाठी टाकाव्यात.

मधोमध घट मांडावा, त्यात पाच विड्याचे पाच विड्याचे पान ठेवावे.परंपरेनुसार वर नारळ ठेवावे.

मला फार माहीत नाही पण माझ्या सासरी घटावर नारळ ठेवत नाही, असे मला माझ्या सासूबाईनी सांगितले. माहेरी आई घटावर नारळ ठेवते.

हिंदु मान्यता नुसार कुठली पुजा गणपति शिवाय पूर्ण होवु शकत नाही, म्हणुन विड्याच्या पानवर प्रतिकांत्मक सुपारी मांडुन त्यापुढे विडा/ खारीक, खोबर, कन्या बदाम, विलायची, लवंग, गुळ ठेवावे.

घटाच्या उजव्या बाजुला अखंड नंदादिप, जो नऊ दिवस विजणार नाही, प्रज्वलित करावा.

पहिल्या दिवशी विड्याच्या पानाची माळ घटावर सोडावी.

संकल्प सोडावा, व गणपती, देवी, व नवरात्रीची आरती करावी.

नवरात्रीत दुर्गा सप्तशतीचे पठन करतात, रोज वेगवेगळ्या पानाची माळ घटात सोडतात.

नवमीला शेवंती, दशमीला झेंडु च्या फुलांची माळ घटवर सोडावी.

घटस्थापना

दशमीला घटातील धन

Sunday, January 27, 2019

जाई फूल

हिंदी नाव- जाई
इंग्रजी नाव- Jasmine

जाई फुले सफेद रंगाचे सुगंधी फुल आहे.
जाईचे फुल अगदी नाजुक असते.
या फुलाला पाच पाकळ्या असतात.
जाईची कळीला लाल गुलाबी पट्टा असतो.
जाईचा वेल असतो.
जाईचा वेल लावताना प्रथम गोल खड्डा करुन त्यात जाईच्या फांदीचे कडे करुन ,ते मातीत पुरले जाते.
काही दिवसानंतर त्यातुन कोंब येतात व वेल वाढु लागतात
जाईचे पाने संयुक्त पद्धतिचे असतात.
एका पर्णिकाला पाच छोटे पाने असतात.
याच्या फांद्या नाजुक असतात, त्यांना आधाराची गरज असते, त्यासाठी मांडव करावा लागतो.
हे फुल सुगंधी आहे. त्यापासुन सुगंधी द्रव्य बनवितात.
जाईच्या अगरबत्ती,अत्तराला बाजारात चांगली मागणी आहे.
केसांच्या वाढीसाठी जाईच्या फुलांपासुन तेल केले जाते.
जाई पाने दात दुखीवर उपाय म्हणुन वापरतात.
अलीकडे जाईच्या फुलांची वाढती मागणीमुळे याची लागवड व्यापारी पद्धतिने होत आहे

Jasmine flowers

जाई फुलाची कळी

जाईचे पाने

Thursday, January 17, 2019

झेंडु फुल

झेंडु फुल

हिंदी नाव : गेंदा
इग्रजी : marigold

या फुलांचे रंग पिवळे ,लालसर-पिवळे, फिकट पिवळे असतात. या झाडाची उंची फार वाढत नाही. ते रोप प्रकारात मोडते. त्याची पाने बारीक व लांबट आकाराची असतात. पानांचा रंग काळपट हिरवा असतो. झेंडुला उष्ण, कोरडे, व दमट हवमान लागते. झेंडुच्या फुलांत लहानलहान भरपूर पाकळ्या असतात. या झाडाला बी येत नाही.या पाकळ्या सुकल्या नंतर त्यापासुन रोप तयार करतात.

Marigolds flowers

झेंडु फूल